Презентация на уроках математики

Көлөм түшүнүгү

Көп грандык: призма, параллепипеддин көлөмдөрү

План

• Телонун көлөмү жөнүндө түшунүк

2. Параллелепипеддин көлөмү

3. Призманын көлөмү

4. Маселе чыгаруу

Күтүлүүчү натыйжа:

1. Көлөм түшүнүгүн калыптандырып, аларды эсептөөдөгү формулаларды колдонуп маселелерди чечүүнү билсе;

2. Параллепипеддин, призманын көлөмүн айырмалап чечмелей алса;

3. Практикалык маселелерди чечүүдө берилген маалыматтарды колдоно алса;

Көлөм – мейкиндиктеги телонун же нерсенин ээлеген ордунун сандык мүнөздөмөсү

Мейкиндикте ар кандай тело көлөмгө ээ болот. Анткени мейкиндиктин кандайдыр бир бөлүгүн ээлеп турат. Демек көлөм чондук катары каралат. Ошондуктан аны өлчөөгө болот. Көлөмдү өлчөө үчүн анын бирдигин тандап алуу керек. Кырынын узундугу бир бирдикке барабар болгон куб көлөмдү өлчөө үчүн колдонуп, бирдик куб деп аталат.

Формулада көлөмдү белгилөө үчүн  V  латын баш тамгасы колдонулат, ал латындан которгондо volume — «көлөм», «толтуруу» дегенди түшүндүрөт.

Көлөмдүн касиети:

• Барабар телолор барабар көлөмгө ээ.
• Эгерде тело бир нече бөлүктөрго бөлүнсө, анда анын көлөмү бөлүктордүн суммасына барабар.

Параллепипеддин көлөмү

Параллелепипед  (грекче parallclos – параллель жана epipedon – тегиздик) – карама-каршы грандары түгөйлөш параллель алты грандык. Параллелепипеддин 8 чокусу, 12 кыры бар. Анын грандары түгөйлөш барабар параллелограммды элестетет.

• Эгер параллелепипеддин каптал кырлары (грандары) негизинен перпендикуляр болсо, анда ал тик параллелепипед деп (мында 4 каптал граны тик бурчтуу);
• Ал эми тик параллелепипеддин негизи тик бурчтук болсо (6 граны тик бурчтуу), ал тик бурчтуу параллелепипед деп аталат.
• Параллелепипеддин бардык грандары квадратты түзсө, анда ал куб болот.

• Тик параллелепипеддин көлөмү- анын негизинин аянтынын бийиктигине болгон көбөйтүндүсүнө барабар.

• Тик бурчтуу параллепипеддин көлөмү-анын үч өлчөмүнүн көбөйтүндүсүнө барабар.
• Жантык параллепипеддин көлөмү негизинин анын бийиктигине көбөйтконгө барабар.

Призма  – параллель тегиздиктерде жаткан эки граны барабар көп бурчтуктар, ал эми калган грандары параллелограммдар болгон көп грандыкты айтабыз.

• Үч бурчтуу призманын көлөмү негизинин аянтын бийиктигине болгон көбөйтүндүсүнө барабар.
• Ар кандай призманын көлөмү негизинин аянтын бийиктигине болгон көбөйтүндусүнө барабар.

Саламатта калгыла